Ukraina jako państwo kandydujące do członkostwa w Unii Europejskiej.

Aspekty polityczne i prawne w świetle agresji Rosji.

POBIERZ RAPORT

Ukraina w UE do 2030 roku. Czy to realne?

Ukraina w 2030 roku w Unii Europejskiej to bardzo ambitny cel, ale jego osiągnięcie nie jest całkowicie wykluczone. To główny wniosek z najnowszego raportu Fundacji Schumana i Fundacji Adenauera pt. „Ukraina jako państwo kandydujące do UE”.

Sprawnym przygotowaniom w Ukrainie będzie z pewnością sprzyjał fakt, że poparcie na rzecz uzyskania członkostwa w UE jest największe wśród państw kandydujących. Ukraińcy są gotowi zaakceptować warunki, które Unia uzna za niezbędne dla członkostwa. Agresja Rosji dała również argument do przezwyciężenia wstrzemięźli­wego uprzednio nastawienia UE i jej państw członkowskich do europejskich ambicji Ukra­iny.

Tempo przebiegu negocjacji akcesyj­nych oraz ich finalizacji w postaci traktatu akcesyjnego dyktowane będzie tempem odbudo­wy gospodarczej Ukrainy, tak aby była ona w stanie sprostać wymogom konkurencji na unijnych rynku wewnętrznym oraz wiarygod­nym i trwałym funkcjonowaniem Ukrainy jako sprawnego państwa demokratycznego. Zbudowanie na Ukrainie instytucji gwarantujących w sposób trwały demokratyczny charakter państwa, będzie bez wątpienia zasadniczym testem przyjęcia Ukrainy do UE. Nie należy spodziewać się tu­taj żadnej taryfy ulgowej. Dodatkowym czynnikiem, który ma wpływ na tę sprawę, są fundamentalne pro­blemy, jakie wystąpiły w Polsce i na Węgrzech, związane z naruszaniem praworządności i budowaniem państw autorytarnych.

Przystąpienie Ukrainy do UE przyniesie ogromne konsekwencje finansowe, których źródła, skala i skutki jeszcze nie są w pełni znane. Bank Światowy ocenił w marcu 2023 roku straty wojenne Ukrainy na 383 miliardów euro. Przy odbudowie rozłożonej na 10 lat oznacza­łoby to roczne wydatki rzędu 38,3 miliardów euro. Coroczny budżet UE wynosi około 130 miliar­dów euro. W negocja­cjach mogą pojawić się propozycje okresów przejściowych ograniczających dostęp do peł­ni finansowania unijnego jeszcze w dłuższym czasie po akcesji.

Poza kwestiami finansowymi, znaczący­mi problemami mogą być kwestie warun­ków prowadzenia działalności gospodarczej w Ukrainie, reguły konkurencji w kontekście oligarchicznej struktury gospodarki czy wal­ka z korupcją. Nawet jeśli przepisy prawa już obecnie są zbliżone do rozwiązań unijnych, to praktyka administracji ukraińskiej i trudno­ści napotykane przez podmioty zagraniczne działające na tym rynku pozostają do rozwiązania. Również swoboda nabywania nieruchomości przez cudzoziemców może wywołać gorące polityczne spory, prowadzą­ce do formułowania niezbyt realistycznych postulatów negocjacyjnych. Podobnie jak w Polsce tam też mamy do czynienia z zaszło­ściami historycznymi rzutującymi na oceny polityczne.

Problemem spornym może być kwestia pre­ferencji dla firm lokalnych ubie­gających się o kontrakty na odbudowę. Ta­kie preferencje wydają się wielu politykom ukraińskim złotą receptą na szybszy rozwój rodzimej przedsiębiorczości i już kilka razy wynikły z tego ostre spory z Komisją Europej­skiej, ze względu na sprzeczności z zasadą jednolitego rynku wewnętrznego.

Poważnym wyzwaniem jest gotowość samej Unii do ew. rozszerzenia. Rozwiązania wprowadzone na mocy Traktatu z Lizbony co prawda znacznie ułatwia­ją przyjęcie nowych państw, bowiem przy­jęcie takie nie wymaga w najważniejszych obszarach (alokacji miejsc w Parlamencie Eu­ropejskim, podejmowania decyzji w Radzie większością kwalifikowaną, składu Komisji Europejskiej) rewizji traktatowych. Zmiany w instytucjach i tak będą jednak przedmio­tem trudnych negocjacji. To samo dotyczy postulatu wprowadzenia większej elastyczności w unijnym procesie decyzyjnym ze względu na coraz większą liczbę państw członkowskich. Nie należy zapominać, że dla osiągnięcia kompromisu w tych sprawach, jak do finalnej zgody na rozszerzenie wyjściowo konieczna jest jednomyślność wszystkich państw członkowskich.

[ Pobierz informację prasową ]

[ Pełna treść raportu ]

***

Prezentacja raportu miała miejsce podczas spotkania 21.11.2023, w którym udział wzięli autorzy:

• Jan Barcz: profesor prawa międzynarodowego, Konferencja Ambasadorów RP, Team Europe Direct
• Jarosław Pietras: uczestnik negocjacji akcesji Polski do UE oraz b. dyrektor w Sekretariacie Generalnym Rady UE
• Marcin Święcicki: Rzecznik Praw Przedsiębiorców na Ukrainie 2019-2021
• Jan Truszczyński: główny negocjator ws. akcesji Polski do UE, Konferencja Ambasadorów RP, Team Europe Direct

Partnerami Raportu są: Polska Fundacja im. Roberta Schumana, Fundacja Konrada Adenauera oraz Konferencja Ambasadorów RP.

Zapraszamy do zapoznania się z nagraniem z seminarium “Ukraina należy do Europy. Perspektywa członkostwa Ukrainy w UE w świetle konkluzji z posiedzenia Rady Europejskiej (23-24.06.2022 r.)”, które odbyło się 29 czerwca 2022.