Jak można wejść do strefy euro?
Wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej na mocy Traktatu są zobowiązane do wprowadzenia euro. Jednak może to nastąpić dopiero po spełnieniu kryteriów tzw. konwergencji.
Te kryteria, to gospodarczo-prawne warunki uzgodnione w traktacie z Maastricht w 1992 roku.
O przyjęciu państwa UE do strefy euro decyduje Rada Unii Europejskiej. Decyzja ma za podstawę wniosek Komisji Europejskiej i jest poprzedzona konsultacją z Parlamentem Europejskim oraz debatą Rady Europejskiej.
Przynajmniej co 2 lata Europejski Bank Centralny i Komisja Europejska oceniają, czy kraje członkowskie spoza strefy euro są gotowe do przyjęcia wspólnej waluty i czy spełniają kryteria konwergencji.
Każda z obu instytucji prezentuje swoje wnioski we własnym sprawozdaniu, które później otrzymuje Rada Unii Europejskiej. Obie instytucje mogą też przygotować takie sprawozdania w innym terminie, jeśli państwo członkowskie wyrazi chęć przystąpienia do strefy euro.
O tym, czy dane państwo jest gotowe do przystąpienia, decyduje Rada UE, ale ostateczną decyzję podejmują wszystkie państwa członkowskie.
Kryteria konwergencji
Istnieją 4 gospodarcze kryteria konwergencji, które zapewniają, że gospodarka państwa wstępującego do strefy euro dotrzyma tempa innym, które już stosują wspólną walutę.
Są to:
- Stabilne ceny. Stopa inflacji konsumenckiej (HICP) może najwyżej o 1,5 punktu procentowego przekraczać inflację 3 najstabilniejszych pod tym względem państw członkowskich.
- Długotrwała równowaga finansów publicznych. Zainteresowane państwo nie powinno być objęte procedurą nadmiernego deficytu czyli deficytu budżetowy państwa musi być poniżej 3% PKB, a długu publicznego poniżej 60%.
- Stabilny kurs walutowy. Zainteresowane państwo musi od co najmniej 2 lat uczestniczyć w mechanizmie kursowym (ERM II), który wymaga unikania silnych wahań kursowych krajowej waluty w stosunku do euro
- Stabilne długoterminowe stopy procentowe, które mogą najwyżej o 2 punkty procentowe przekraczać stopy 3 najstabilniejszych pod względem cen państw członkowskich.
Jednak nie wystarczy samo spełnienie kryteriów w danym momencie. Konwergencja musi być trwała i utrzymywać się przez dłuższy czas.
Oprócz kryteriów gospodarczych jest również konwergencja prawna. Kraje, które chcą wejść do strefy euro muszą także zapewnić, by ich przepisy krajowe były zgodne z Traktatem i ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i Europejskiego Banku Centralnego (EBC).
Czy Polska jest gotowa żeby wejść do strefy euro?
Wojna w Ukrainie ma bardzo istotne przełożenie na europejskie gospodarki, w tym gospodarkę naszego kraju. Zloty ulega silnemu osłabieniu, zmienia się percepcja związana z inwestowaniem w Polsce, a eksperci zapowiadają dwucyfrową inflację w kwietniu i maju.
Coraz częściej pojawiają się głosy, że jest to odpowiedni moment na wejście do strefy euro. Jednak czy w tym momencie Polska spełnia kryteria konwergencji?
Na tym etapie Polska będzie miała spory problem żeby spełnić wyżej wymienione kryteria gospodarcze i wejść do strefy euro.
Jak podaje GUS inflacja w Polsce wyniosła w lutym 8,5% i była jedną z wyższych w Europie. Według ekspertów, aby wejść do strefy euro, Polska musiałaby sprowadzić inflację do poziomu ok. 4-5% co przy prognozach o dwucyfrowej inflacji wydaje się na razie nieosiągalne.
Pandemia znacząco odbiła się na kondycji finansów publicznych, a wojna w Ukrainie i jej konsekwencje dodatkowo na nią wpłyną. Dług publiczny Polski wynosi ok. 60%, a w najbliższej przyszłości zapewne wzrośnie (nowe programy socjalne, dodatkowe pieniądze na zbrojenie etc.) więc również możemy nie spełnić kolejnego kryterium konwergencji.
Aby polepszyć sytuację złotego Rada Polityki Pieniężnej podnosi stopy procentowe, a tym samym rośnie dysparytet stóp procentowych ze strefą euro.
Pandemia, a teraz również wojna mocno zdestabilizowały kurs złotego, a wahania waluty sprawiają, że nie spełniamy kolejnego z kryterium konwergencji.
Pomimo tego, wojna znacząco zmieniła nasze postrzeganie wejścia do strefy euro i choć droga do spełnienia wszystkich kryteriów jest długa, to bez wątpienia przyjęcie wspólnej waluty dałoby nam szansę na bezpieczny rozwój w dłuższym okresie czasu.
Źródła:
https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/joining-the-euro-area/convergence-criteria/
https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/joining-the-euro-area/
https://www.ecb.europa.eu/ecb/educational/explainers/tell-me-more/html/join_the_euro_area.pl.html
https://www.gov.pl/web/finanse/dlug-publiczny
https://schuman.pl/publikacje/pytania-o-euro/
https://schuman.pl/publikacje/raport-jak-zyc-z-euro-doswiadczenie-krajow-europy-srodkowo-wschodniej/
https://schuman.pl/publikacje/co-dalej-z-euro-raport-fundacji-schumana/